Wszystkie te osoby zajmują się sferą psychiki człowieka, wszystkie z reguły działają w obszarze pomocowym. Osoba poszukująca pomocy ma niekiedy problem z rozróżnieniem tych zawodów i bywa, że myli jednych z drugimi. Potoczne używanie słowa „terapia” na określenie procesu leczenia dodatkowo wzmaga zagubienie w tytułowych pojęciach. Istnieją istotne różnice w zakresie oddziaływań, jakich możemy oczekiwać od przedstawicieli tych profesji.
Psycholog – osoba, która ukończyła studia psychologiczne, posiada dyplom magistra psychologii.
Główne zadania:
- Konsultacje – spotkanie mające na celu rozeznanie się w sytuacji klienta, rozpoznanie charakteru trudności i zaplanowanie dalszych działań
- Diagnozy – ocena aktualnego funkcjonowania człowieka w różnych obszarach, na przykład badanie inteligencji, osobowości, radzenia sobie ze stresem
- Doradztwo zawodowe – odpowiedni do preferencji dobór kierunku kształcenia lub ścieżki zawodowej
- Psychoedukacja – wykłady, warsztaty
- Promocja zdrowia – konferencje, warsztaty, spotkania
Psychologia, jako szeroka dziedzina zajmuje się wieloma sferami życia człowieka. Jednak na potrzeby tego artykułu skupiłam się na zajęciach psychologa zajmującego się zdrowiem psychicznym.
Psychoterapeuta – osoba, która ukończyła szkołę psychoterapeutyczną.
Przeważnie psychoterapeuci są psychologami, choć nie zawsze. Psychoterapeutami bywają także często osoby, które ukończyły kierunku pokrewne do psychologii – pedagodzy, socjolodzy.
Główne zadania:
- Współtworzy więź, relację z klientem – choć może wydawać się trudne do zrozumienia, jako „narzędzie” pracy, jest to jeden z najbardziej leczących czynników
- Towarzyszy w zmianie: np. w rekonstrukcji osobowości, podejmowaniu decyzji, zmianie zachowań, przekonań, schematów postępowania, sposobów komunikacji i wiele innych
- Świadomie i zamierzenie wykonuje pewne działania mające na celu wspieranie osiągania celów klienta
- Wspomaga rozwój kompetencji emocjonalnych, społecznych, zmianę mechanizmów obronnych na bardziej adaptacyjne
- Nie zaspokaja wszystkich potrzeb emocjonalnych klienta, ale wskazuje, z czego one wynikają oraz w jaki sposób wpływają na jego funkcjonowanie
- Nie krytykuje osób z otoczenia klienta, ale pokazuje mu sposób, w jaki funkcjonuje w relacjach oraz zwraca uwagę, jakimi osobami się otacza
- Obowiązkowo poddaje swoją pracę superwizji
Psychiatra – lekarz, który skończył studia medyczne i zdecydował się na specjalizację z psychiatrii.
Główne zadania:
- Diagnozuje choroby i zaburzenia psychiczne
- Jako jedyny z tych profesji może przepisywać leki – niektóre choroby lub zaburzenia tego wymagają
- Może wystawić zwolnienie lekarskie (jeśli ma umowę z NFZ)
- Patrzy na funkcjonowanie człowieka, jako całości, uwzględniając czynniki anatomiczne, fizjologiczne i psychiczne
- Analizuje wpływ różnych układów w organizmie człowieka na siebie, np. czy zaburzenia w układzie hormonalnym wpływają na zwiększony poziom lęku
Podsumowując: psycholog, psychoterapeuta i psychiatra to trzy odrębne zawody.
Psycholog to magister psychologii. Psychoterapeuta to osoba, która poza studiami magisterskimi ukończyła kilkuletnie studia podyplomowe i zajmuje się leczeniem zaburzeń psychicznych, a psychiatra to lekarz medycyny po specjalizacji z psychiatrii.
Psychiatra i psycholog mogą być również psychoterapeutami, jeśli skończą szkołę psychoterapii. Jest to istotna informacja, gdyż często możemy spotkać się z pojęciem, że psycholog lub psychiatra prowadzi terapię. Takie określenie nie jest błędem, gdyż terapia to wszelkie oddziaływania zmierzające do przywracania zdrowia, leczenia. Natomiast dopiero po skończeniu szkoły psychoterapii psycholog lub psychiatra może prowadzić psychoterapię.
Bardzo korzystnym układem jest współpraca psychiatry i psychoterapeuty, gdyż niektóre zaburzenia takie jak np. ciężkie depresje, napady lęku, utrata kontaktu z rzeczywistością wymagają łączenia psychoterapii z lekami. Bywa też tak, że leki usuwają objawy problemów, ale nie rozwiązują przyczyn ich powstania i wówczas konieczna jest psychoterapia.
Wiele o tych i innych zawodach pomocowych mówi dr Agnieszka Mościcka-Teske, gestalystka, w audio wykładzie dla SWPS dostępnym tutaj.