Osobowość zależna

Jak zapalniczka płomień, jak sucha studnia wodę (…)

 

„Optymalnie zintegrować się z innymi, a jednocześnie pozostać samodzielnym – oto osiągnięcie jedynie najmądrzejszych i najbardziej szczęśliwych”.

 

Osobowość to swego rodzaju twórcze przystosowanie się do środowiska. To charakterologiczna odpowiedź dziecka na warunki w jakich się znalazło i – o ile są one podtrzymywane w przyszłości – stanowiąca pewną konstrukcję, na której oparte są myśli, przekonania, postawy, uczucia i działania dorosłego.

To wpisane w naturę człowieka, by polegać na innych i uzyskiwać emocjonalne wsparcie. Nawet najbardziej odosobnieni introwertycy robią to od czasu do czasu. Ale co się dzieje, kiedy zależność od partnera, przyjaciół czy rodziny staje się bolesną historią – dla tej osoby lub jej otoczenia? Oto jeden z symptomów zaburzenia osobowości zwanego osobowością zależną.

 

Czym jest osobowość zależna?

 

Osobowość zależna pojawia się zarówno u kobiet jak i mężczyzn. Zazwyczaj jej główne symptomy są ujawniane we wczesnej dorosłości lub później w znaczących relacjach wieku dorosłego.

Ludzie z tym stylem charakteru mają tendencję do popadania w silną, często nadmiarową zależność od innych ludzi i wkładają wiele wysiłku, by ich zadowolić, często ponad swoje siły. Nie potrafią być sami. Może to dotyczyć zarówno fizycznej nieobecności jak i tej emocjonalnej. Potrzebują polegać na innych, zarówno w obszarze działań, podejmowania decyzji i otrzymywania wsparcia. Jeśli tego nie dostają czują się niestabilni, zagubieni, zdominowani przez niepewność. Te uczucia są wynikiem lęku przed byciem opuszczonym lub odizolowanym od innych.

 

Inne charakterystyczne cechy osoby zależnej:

1. Odczuwa niepokój kiedy ważne osoby z jej życia są dla niej niedostępne, nie może mieć z nimi kontaktu. To uczucie jest tak silne, że niektóre osoby decydują się pozostawać w relacjach, które są obiektywnie niekorzystne dla nich, po to tylko, by nie doświadczyć uczucia porzucenia lub samotności. Czasami mogą zachowywać się nazbyt przymilająco, by utrzymać relację.

 

giphy.com

 

2. Ma niskie poczucie pewności siebie w relacjach społecznych. To objawia się tendencją do uległości wobec innych, nawet jeśli ich zachowania lub wypowiedzi są niezgodne z przekonaniami tej osoby.

 

giphy.com

 

3. Unika niezależności, co przejawia w poszukiwaniu ochrony ze strony innych i nakierowywania w życiu. Często robi to nawet w sytuacji, gdy jest zachęcana do większej autonomii.

 

4. Ma trudność z podejmowaniem własnych decyzji. Angażuje w to rodzinę, przyjaciół lub partnera.

Photo pexels.com

5. Bardzo boleśnie przeżywa brak poparcia lub krytykę.

 

6. Może przeżywać emocjonalną dewastację, kiedy relacje, przyjaźnie zostają zerwane. Mogą wówczas intensywnie poszukiwać zastępczych relacji.

 

7. Przejawia tendencję do obwiniania się za uczucia i nastroje innych. Przewidują czyjeś niezadowolenie z nich, nawet kiedy sytuacja obiektywnie na to nie wskazuje.

 

giphy.com

 

8. Unika odpowiedzialności wynikających z dorosłego życia przejawiając bierność i/lub bezradność.

 

9. Ma dużą zdolność do tolerowania nadużyć i przemocy wobec niej. Stawia potrzeby innych ponad swoimi.

 

 

Typowa osobowość zależna szuka określenia pewnych jakości w swoim życiu poza sobą samą, to znaczy – w innych ludziach. Ma małą świadomość swoich własnych autentycznych potrzeb, upodobań i awersji. To odzwierciedlanie innych daje jej poczucie bezpieczeństwa. Wszelkie zachowania wynikające z jej prawdziwego Ja są przeżywane jako zagrażające, agresja i asertywność – jako niebezpieczne.

Problem osoby zależnej to problem braku odseparowania. Wszyscy przychodząc na świat rodzimy się z naturalną potrzebą relacji. Równocześnie z potrzebą relacji pojawia się też naturalna ludzka potrzeba odrębności – indywiduacji.

 

Jakie trudności spotykają osoby zależne?

 

Osoby z tym zaburzeniem narażone są na:

Depresja

Często współwystępuje. Charakterystyczne objawy depresji to poczucie bezsilności i beznadziejności, osoby zależne bardzo często czują beznadzieję i bezradność, bo nie wierzą, że mogą same sobie poradzić. Konflikty z osobami znaczącymi lub utrata partnera to zjawiska mogące nasilić objawy depresyjne, gdyż konfrontują z poczuciem osamotnienia i koniecznością radzenia sobie samemu.

 

Lęk

Zaburzenia lękowe wśród których mogą pojawiać się napady paniki i fobie zdarzają się u tych osób, które boją się, że sobie nie poradzą, martwią się swoja sytuacją życiową, zawodową, boją się zwolnienia, są ofiarami mobbingu w pracy, przeżywają trudny czas z partnerem, odczuwają napięcie, mają problemy ze snem.

 

Uzależnienia

Wpisane już niejako w nazwę zależności – uzależnienia.

 

Przemoc

Często padają ofiarami nadużyć ze strony innych, ponieważ zrobią wszystko, by utrzymać relacje z osobami dominującymi lub autorytetami.

 

Objawy psychosomatyczne

Bardzo często stanowią solidny fundament do otrzymywania troski i opieki. Zwalniają z odpowiedzialności. Odwracają uwagę od faktycznych przeżyć w relacji. Zazwyczaj są tworzone nieświadomie na drodze warunkowania – choruję, więc dostaję uwagę/troskę/opiekę, więc opłaca mi się chorować.

 

Leczenie osobowości zależnej

 

Osoby zależne szukają pomocy zwykle w sytuacji kryzysowej – rozpad związku, ryzyko zwolnienia z pracy, brak poczucia bezpieczeństwa, utrata znaczącej relacji lub gdy towarzyszą im silne objawy lękowe bądź depresyjne. Często powodem szukania pomocy jest także odesłanie przez lekarza z informacją „ciało jest zdrowe, to dusza choruje” – czyli z informacją, że dana choroba lub objaw ma podłoże psychosomatyczne .

Podstawową metodą leczenia jest psychoterapia, podczas której można zrozumieć źródła problemów, sposoby utrzymywania relacji z bliskimi oraz nauczyć się wchodzenia w relacje w sposób, który prowadzi do autonomii, a nie podporządkowywania się. To proces długotrwały i delikatny. Jego celem jest również zrozumienie swoich autentycznych potrzeb i odważanie się do ich realizacji. Bardzo ważną rolę odgrywa tu odblokowanie złości, która jest silnie tłumiona u osób zależnych.

 

Jak prezentuje się Zdrowy Styl Osobowości Zależnej?

 

Zaburzenie osobowości to usztywniony sposób funkcjonowania, który powoduje cierpienie. Czasami zdrowe osoby przejawiają niektóre cechy osobowości zależnej, ale nie znaczy to że mają zaburzoną osobowość. Jak zatem zachowuje się osoba zdrowo funkcjonująca przejawiająca takie cechy?

Są to osoby o stylu oddanym lub też zgodnym, przejawiają znaczne pokłady miłości bezwarunkowej, są skupieni na dobrych cechach ludzi, nawet dla tych których nie lubią mają życzliwość i sympatię. Potrafią dawać wsparcie i wykazują autentyczną troskę o swoich bliskich, mają w sobie dużo empatii.

Mają w sobie dużo elastyczności w relacjach społecznych, co sprawia, że łatwo się dostosowują. Dużą wagę przywiązują do swoich bliskich, zależy im na ich szczęściu, są szczęśliwe gdy oni są szczęśliwi. Pokojowo rozwiązują konflikty, umieją przepraszać i wkładają wiele wysiłku w utrzymanie relacji.

Photo by Oleksandr Pidvalnyi from Pexels

 

 

Bibliografia:

Johnson S. (2012) Style charakteru. przeł. B. Mizia, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo s.j.

Mayo Clinic Staff. (2016). Personality disorders. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/personality-disorders/symptoms-causes/syc-20354463

Millon T., Davis R. (2005) Zaburzenia osobowości we współczesnym świecie. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia